ترانزیت چیست؟ [ترانزیت داخلی و خارجی]

مفهوم ترانزیت چیست؟

واژه "ترانزیت" (Transit) یک اصطلاح لاتین است که در زبان‌های انگلیسی و فرانسه به معنای جابه‌جایی، عبور دادن یا انتقال است. طبق تعریف فرهنگ لغت آکسفورد، ترانزیت به معنای انتقال افراد یا اشیاء از یک مکان به مکان دیگر می‌باشد. در زبان فارسی، ترانزیت اصطلاحی حقوقی و مرتبط با رویه‌های گمرکی است و یکی از واژگان آشنا در حوزه حمل‌ونقل و تجارت است.

با این حال، برخی افراد فعال در حمل‌ونقل یا تجارت خارجی گاهی از این اصطلاح به درستی استفاده نمی‌کنند. به همین دلیل، لازم است مفهوم حقوقی و دقیق ترانزیت را توضیح داده و انواع آن را بررسی کنیم.

تفاوت ترانزیت با صادرات و واردات

حتی اگر با حمل‌ونقل کالا یا امور گمرکی به‌طور تخصصی آشنا نباشید، احتمالاً بارها کلماتی مانند "ترانزیت کالا"، "راننده ترانزیت"، " شرایط راننده ترانزیت خط اروپا " ،"ماشین ترانزیت" و موارد مشابه را از زبان دیگران یا در رسانه‌ها شنیده‌اید.

بسیاری از افراد ترانزیت را معادل صادرات یا واردات کالا تصور می‌کنند. اگر در سایت‌های مختلف جستجو کنید، می‌بینید که گاهی به اشتباه اصطلاح "ترانزیت داخلی" به معنای حمل بار بین شهرهای داخلی توسط شرکت‌های باربری تعریف می‌شود!

این در حالی است که چنین تصوری از مفهوم ترانزیت کالا، به‌طور کلی اشتباه است و با تعاریف موجود در قوانین گمرکی کشور کاملاً متفاوت است.

برخلاف تصور عمومی، ترانزیت کالا با صادرات و واردات کاملاً متفاوت است. در واقع، در فرآیند ترانزیت، نه کشور مبدا کالا ماست و نه کشور مقصد!

به عبارت دیگر، یک کالا از کشور A به سمت کشور B ارسال می‌شود و در مسیر رسیدن به مقصد، ممکن است از برخی کشورها از جمله کشور ما عبور کند. برای این عبور نیز عوارض گمرکی یا حق ترانزیت پرداخت می‌شود.

ترانزیت یکی از منابع درآمد پایدار و بسیار خوب برای کشورها محسوب می‌شود. به طوری که در برخی از کشورها، اقتصاد آن‌ها بیشتر به ترانزیت کالا وابسته است تا به صادرات تولیدات داخلی. امارات متحده عربی و سنگاپور دو نمونه بارز از هاب‌های ترانزیتی در منطقه خود هستند.

در سال‌های اخیر، تلاش‌های زیادی صورت گرفته است تا با توجه به موقعیت ویژه ایران در خاورمیانه، قوانین و تسهیلات لازم برای گسترش ترانزیت کالا فراهم شود. ترانزیت می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد مطمئن و پایدار برای کشور به حساب آید.

جاده تاریخی ابریشم که از ایران عبور کرده و مسیری برای انتقال کالاهایی مانند ابریشم از چین به اروپا بوده، نمونه‌ای مشهور از ترانزیت کالا در گذشته است.

 

انواع  ترانزیت

ترانزیت از نظر قلمرو گمرکی به دو نوع تقسیم می‌شود: ترانزیت خارجی و ترانزیت داخلی.

ترانزیت خارجی

ترانزیت خارجی به معنای عبور یک کالا یا بار از یک نقطه مرزی یا گمرکی کشور و خروج آن از کشور از طریق گمرک است. این نوع ترانزیت به تفصیل در مطالب قبلی توضیح داده شده است و شامل روندهای قانونی و گمرکی مربوط به عبور کالاها از مرزها می‌شود.

ترانزیت داخلی یا پاساوان

برخلاف ترانزیت خارجی، ترانزیت داخلی که به آن پاساوان نیز گفته می‌شود، به شرایط خاصی اشاره دارد. در این حالت، یک واردکننده کالا را از یک نقطه مشخص وارد کشور می‌کند، اما به دلایلی نمی‌تواند آن را بلافاصله در بازارهای داخلی عرضه کند.

به عنوان مثال، ممکن است واردکننده کالای خود را به گمرک بندرعباس وارد کند، اما به دلیل ترافیک و حجم بالای بار در این گمرک، تا مدتی امکان ترخیص کالا برای مالک بار وجود نداشته باشد. در این شرایط، کالای وارد شده به صورت موقت در مرز یا گمرک نگهداری می‌شود و برای ترخیص به گمرک مقصد منتقل می‌شود.

به این ترتیب، ترانزیت داخلی به معنای انتقال کالا بین نقاط مختلف کشور از طریق گمرک است و نقش مهمی در تسهیل جابه‌جایی کالاها درون کشور ایفا می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: تأثیر تغییرات آب و هوا بر باربری و اسباب کشی

ترانزیت داخلی بر اساس ماده 60 قانون گمرکی

بر اساس ماده 60 قانون گمرکی کشور، محموله بار می‌تواند به درخواست صاحب بار یا به تشخیص گمرک به یک گمرک دیگر کشور، مانند گمرک سرخس، منتقل شود تا امور گمرکی و ترخیص کالا در آن نقطه انجام شود. در این حالت، انتقال کالا از گمرک بندرعباس به گمرک سرخس به عنوان ترانزیت داخلی یا پاساوان شناخته می‌شود.

در این فرآیند، امور اداری و پرداخت حقوق گمرکی در نقطه مقصد انجام شده و پس از آن واردات قطعی صورت می‌گیرد.

هزینه‌های ترانزیت داخلی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، برخی افراد ترانزیت داخلی را با باربری و حمل‌ونقل کالا بین نقاط مختلف کشور اشتباه می‌گیرند. بر اساس قانون، اگر درخواست ترانزیت داخلی به خواست مالک بار باشد، مسئولیت حق بیمه و خسارات احتمالی وارده به بار در حین ترانزیت بر عهده خود اوست. اما در صورتی که ترانزیت داخلی به صلاح‌دید گمرک انجام شود، مسئولیت حفاظت از بار و همچنین پرداخت هزینه‌ها به عهده گمرک کشور خواهد بود.

انواع ترانزیت از لحاظ شیوه حمل بار

ترانزیت می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، از جمله:

• زمینی
• دریایی
• ریلی
• مختلط (ترکیبی از این شیوه‌ها)

به عنوان مثال، ممکن است بار از یک نقطه کشور به صورت ریلی یا جاده‌ای وارد شود و سپس از یکی از بنادر کشور به صورت حمل و نقل دریایی ترانزیت گردد.

ترانزیت ریلی

ترانزیت ریلی به حمل بار و کالا با قطارهای باری از طریق خطوط ریلی اطلاق می‌شود. این شیوه به لحاظ اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است، اما به خطوط آهن وابسته است و امکان استفاده از آن در همه نقاط کشور وجود ندارد. ترانزیت ریلی تنها در نقاطی انجام می‌شود که دارای خط آهن باشند.

ترانزیت هوایی

ترانزیت هوایی یکی از سریع‌ترین و پرکاربردترین روش‌های ترانزیت است. این روش به‌ویژه برای حمل محصولات پزشکی و دارویی، همچنین خواربار و محصولات کشاورزی بسیار مناسب است، زیرا این نوع کالاها با گذشت زمان به فساد می‌رسند و کیفیت خود را از دست می‌دهند. همچنین کالاهایی که حجم کمی دارند نیز به راحتی از طریق ترانزیت هوایی جابجا می‌شوند. به همین دلیل، ترانزیت هوایی یکی از روش‌های اصلی کسب درآمد برای کشورهای مختلف به شمار می‌رود.

ترانزیت زمینی

ترانزیت زمینی به جابجایی کالا از طریق خطوط جاده‌ای اشاره دارد. کامیون‌های ترانزیت که در جاده‌ها مشاهده می‌شوند، نمادهای شناخته‌شده‌ای از این روش هستند. ترانزیت زمینی به دلیل هزینه‌های پایین و دسترسی آسان‌تر نسبت به روش‌های دریایی و هوایی، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع ترانزیت به‌ویژه در میان کشورهای هم‌مرز کاربرد گسترده‌ای دارد.

ترانزیت دریایی

ترانزیت دریایی یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین روش‌های حمل و نقل کالا در جهان است. این شیوه از زمان‌های قدیم مرسوم بوده و هنوز هم از اهمیت بالایی برخوردار است. ترانزیت دریایی به حمل کالا از طریق کشتی، قایق یا لنج اطلاق می‌شود. این روش برای کشورهایی که به دریاهای آزاد دسترسی دارند یا دارای مرز آبی گسترده هستند، بسیار مفید است. 

به عنوان مثال، کشور ایران از شمال با کشورهای شمالی دریای مشترک دارد و از جنوب نیز به آب‌های آزاد جهان از طریق دریای عمان و خلیج فارس دسترسی دارد. ترانزیت دریایی به‌ویژه در جابجایی نفت و فرآورده‌های نفتی از اهمیت زیادی برخوردار است و از لحاظ اقتصادی نیز بسیار به‌صرفه محسوب می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: تفاوت نیسان زامیاد و سایپا

سخن پایانی

در دنیای امروز که عصر ارتباطات به شمار می‌رود، **ترانزیت، صادرات و واردات کالا** نقش حیاتی و اساسی برای هر کشور ایفا می‌کند. فرآیند ترخیص کالا از گمرک و ترانزیت آن، چه داخلی و چه خارجی، یک فعالیت تخصصی و مهم به شمار می‌آید. انتخاب **شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی** مناسب و مجرب که در این حوزه دانش و تخصص کافی دارند، می‌تواند به شما کمک کند تا روند ترانزیت یا ترخیص کالا را به شکل صحیح و مطمئن انجام دهید.

از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید، سپاسگزاریم. امید است که مطالب ارائه‌شده برای شما مفید و سودمند واقع شده باشد.